Program Sztuka Wyboru - Idea programu - Sztuka Wyboru

Idea programu

O ile w ostatnich latach Policja notuje ogólny spadek przestępczości, o tyle  przestępczość wśród nieletnich wciąż stanowi poważny problem. Zjawisko to zawiera w sobie dodatkowy negatywny aspekt, polegający na tym, iż drastycznie zmniejsza ono poczucie bezpieczeństwa wśród przeciętnych obywateli. Powodowane jest to faktem, iż charakterystyczną cechą przestępczości nieletnich jest niejednokrotnie jawność, a wręcz chęć, intencja zamanifestowania swojej brawury, „odwagi” czy zuchwałości przed grupą rówieśniczą, bądź też szerzej – lokalną społecznością.   Przestępczość nieletnich nacechowana jest coraz bardziej agresją fizyczną, jak i psychiczną.

Według statystyk przestępstw rejestrowanych przez kujawsko-pomorską Policję, nieletni sprawcy, a więc osoby, które nie ukończyły 17 lat i nie podlegają jeszcze pełnej odpowiedzialności karnej, popełniają najczęściej przestępstwa związane z użyciem zachowań agresywno-przemocowych, takich jak udział w bójce lub pobiciu, spowodowanie uszczerbku na zdrowiu, rozbój, kradzież rozbójnicza i wymuszenie rozbójnicze. Potwierdzają to fakty: w roku 2010 udział czynów karalnych popełnionych przez nieletnich w ogólnej masie przestępstw wykrytych wyniósł 9,9 %, natomiast odsetek wykrytych przestępstw popełnionych przez nieletnich wyniósł odpowiednio:

• w przestępstwach rozbójniczych -  44 %;
• w przestępstwach związanych ze spowodowaniem uszczerbku na zdrowiu - 38,2 %;
• w przestępstwach polegających na udziale w bójce lub pobiciu - 37,7 %.

Wysoki jest udział nieletnich w przestępstwach przeciwko przepisom ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. W tej kategorii przestępstw ustalono, że nieletni byli sprawcami aż 31,3 % ogółu wykrytych spraw. Ponadto okazuje się, że przestępstwa narkotykowe są czynami karalnymi najczęściej popełnianymi przez nieletnich sprawców. W 2010 roku czyny karalne nieletnich stanowiły aż 27,5% ogółu czynów karalnych popełnionych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego. Dla porównania, kolejną kategorią czynów karalnych najczęściej dokonywanych przez nieletnich były kradzieże, ale stanowiły one zaledwie  13,3% ogółu czynów karalnych.

Opisane powyżej fakty są powodem, dla którego kujawsko-pomorska Policja zamierza wdrożyć projekt, którego bezpośrednim celem jest zwiększenie świadomości gimnazjalistów oraz uczniów szkół ponadgimnazjalnych, uwrażliwienie ich, przemówienie do ich wyobraźni odnośnie negatywnych skutków popełnianych przez nich przestępstw lub wykroczeń, a pośrednim, uzyskanym poprzez powyższe działania, powstrzymanie wzrostu przestępczości wśród nieletnich. Skutkami przestępstw popełnianych przez nieletnich są, w mikroskali, pojedyncze dramaty ofiar tychże przestępstw oraz, w makroskali, brak poczucia bezpieczeństwa wśród zwykłych obywateli.

Projekt został przewidziany jako długofalowy, kilkuletni szereg działań, z uwagi na wieloaspektowość problemu przestępczości nieletnich, przy czym każdego roku działania te będą się koncentrować na pojedynczym problemie przestępczości nieletnich, jak np. zażywanie środków odurzających, nadużywanie alkoholu czy przemoc rówieśnicza.

Innowacyjność programu

Ideą projektu jest zwrócenie uwagi młodzieży na różnorakie problemy i zagrożenia czyhające na młodych ludzi, a będące wielokrotnie podłożem przestępstw. Nowatorskim rozwiązaniem, zaproponowanym w tym projekcie jest porzucenie sztywnych, skostniałych, nieinteresujących młodzieży form przekazu i promowanie działań, które angażują równocześnie obie strony, tj. młodzież oraz ich opiekunów. Kluczowym jest tu fakt, iż w obecnych czasach niestety coraz trudniej jest rodzicom, pedagogom oraz innym osobom odpowiedzialnym za wychowanie młodzieży, dotrzeć do młodych, skupić ich uwagę tak, by mieć możliwość przekazania im istotnych treści. Oba te światy bowiem z uwagi na postęp, w tym także technologiczny, oddalają się od siebie coraz bardziej. Tak więc praca nad projektem konkursowym ma z założenia być płaszczyzną, która połączy dwa aspekty: przekazanie konkretnej wiedzy na temat zagrożeń, form obrony przed nimi oraz przyjęcie, „przetrawienie” tejże wiedzy przez młodych ludzi, co ułatwiać ma ciekawa dla nich forma prac konkursowych.

Warunek akceptacji prac składanych wyłącznie za pośrednictwem szkoły lub placówki zajmującej się organizacją zajęć pozaszkolnych jest właśnie pretekstem, by nauczyciele i pedagodzy podejmowali trudne tematy na zajęciach lekcyjnych; prace nad projektami konkursowymi mają być bowiem przyczynkiem do dyskusji nad problemami nurtującymi dzisiejszą młodzież. Pracując wspólnie nad projektem konkursowym, obie strony miałyby możliwość szczerej rozmowy, w jaki sposób aktywnie i skutecznie przeciwstawiać się złu, np. wszechobecnej pokusie sięgnięcia po środki odurzające, jak wyrabiać w sobie wewnętrzny mechanizm obronny, jak zachowywać asertywność, jak radzić sobie z ewentualnym narażeniem się na ostracyzm ze strony rówieśników, jak nie ulec wpływowi grupy, która dla nastolatka jest niejednokrotnie ostatecznym punktem odniesienia.

Wspólna dyskusja zapoczątkowana podczas realizacji pracy konkursowej, mogłaby być kontynuowana poprzez wykorzystanie nagrodzonego autorskiego projektu lekcji jako narzędzia edukacyjnego. Pedagog miałby sposobność, by pogłębić zapoczątkowaną już wcześniej dyskusję, zwrócić szczególną uwagę na kwestie, co do których młodzi ludzie wykazali już zainteresowanie, wykorzystując środki wyrazu, które są ich wyborem, a więc  przemawiają do nich  i  czynią przekaz całkowicie dla nich zrozumiałym i akceptowalnym. Placówki, które wyrażą chęć rozszerzenia dyskusji o głos policjantów zajmujących się  profilaktyką przestępczości, będą miały szansę  zorganizować spotkania z udziałem przedstawicieli stróżów prawa. Rolą Policji byłoby w tym wypadku także rozszerzanie świadomości prawnej wśród nauczycieli odnośnie ich postępowania wobec niepożądanych i nietypowych zachowań uczniów stwarzających zagrożenia dla bezpieczeństwa w szkole. Zajęcia z udziałem policjantów pozwolą podnieść poziom wiedzy nauczycieli na temat tego, czy noszą one znamiona czynów karalnych, ale także pokazanie im, w jaki sposób umiejętnie, skutecznie i profesjonalnie przeprowadzić np. interwencję z poszanowaniem prawa. Wspólne zajęcia pozwolą na wypracowanie skutecznych sposobów współpracy placówek oświatowych z Policją w rozwiązywaniu sytuacji kryzysowych z udziałem uczniów naruszających porządek prawny i znajdujących się pod wpływem środków odurzających. Spotkania policjantów z uczniami powinny być poświęcone odpowiedzialności prawnej za zachowania stanowiące znamiona przestępstwa i wykroczenia, a także temu, w jaki sposób młodzi ludzie mogą chronić się przed staniem się ofiarą przestępstwa i jakie są uprawnienia Policji w podejmowaniu działań wobec sprawców czynów karalnych.

Założeniem projektu jest zatem wykorzystanie posiadanych przez dzisiejszą młodzież umiejętności technicznych, jej znajomości nowoczesnych technologii w dobrym, pożytecznym społecznie celu, jej aktywizacja na rzecz słusznych działań. Forma ma w tym przypadku służyć pozytywnemu, użytecznemu społecznie celowi i jednocześnie ukierunkować kreatywność, pomysłowość oraz zdolności artystyczne młodych ludzi, na tworzenie czegoś konstruktywnego, przy wykorzystaniu nowoczesnych technologii, którymi bardzo często fascynują się młodzi ludzie.

Konkurs ma być formą „ujścia” dla kreatywności młodzieży i jej pędu do używania nowinek technicznych, ale z ukierunkowaniem jej na realizację pożytecznych celów. Dodatkowym aspektem byłaby bez wątpienia próba „ujarzmienia” tkwiącej obecnie w młodych ludziach, a wielokrotnie zresztą niekontrolowanej i bezmyślnej, potrzeby nagrywania/kręcenia krótkich filmików, które umieszczane potem na popularnych serwisach internetowych, mają na celu „wypromowanie” ich autorów i zaspokojenie ich „weny twórczej”, a bywają przyczyną tragedii bohaterów tychże filmików.

Z kolei założenie, aby projekty promujące hasła programu były umieszczone na koszulkach, zostało przyjęte z uwagi na fakt, iż wśród młodzieży bardzo rozpowszechnione jest noszenie T-shirtów z nadrukiem zawierającym nie tylko przekaz reklamowy, ale coraz częściej wyrażającym przekaz ideowy, z którym nosząca je młodzież się utożsamia, popiera i chce promować. Dzięki umieszczeniu przekazu dotyczącego problematyki projektu na t-shirtach, zapewnimy sobie dotarcie z nim do szerokich grup odbiorców, którzy zechcą nosić koszulki opracowane przez uczestników konkursu na projekt graficzny.

Konkurs daje zatem młodym ludziom możliwość „wyżycia się”, ale w sposób kontrolowany i koncentrujący się na pozytywnych działaniach, wykorzystania tkwiącego w młodzieży w tej dziedzinie potencjału, a jednocześnie daje szansę zaistnienia twórcy nagrodzonego spotu czy projektu graficznego.

Cele programu

Cele główne (prewencyjne):

• wzrost świadomości uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych w zakresie bezpośrednich następstw i negatywnych skutków popełnianych przez nich czynów karalnych oraz przejawiania innych zachowań ryzykownych, a także ich destrukcyjnego wpływu na poczucie bezpieczeństwa członków społeczności,
• wzrost świadomości nauczycieli w zakresie możliwości rozwiązywania sytuacji kryzysowych, spowodowanych zachowaniami uczniów używających środki odurzające i popełniających czyny zabronione.

Cele pośrednie (projektowe):

• wskazanie uczniom gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych neutralnych sposobów rozwiązywania konfliktów w grupie rówieśniczej, w domu rodzinnym, szkole etc., które to konflikty są bardzo często podłożem czynów  karalnych,
• wskazanie nauczycielom sposobów rozwiązywania sytuacji kryzysowych w szkole, w oparciu o unormowania prawne i utrzymywanie współpracy z Policją,
• wykorzystanie potencjału, energii tkwiącej w młodych ludziach do działań przynoszących ogólny pożytek,
• wykorzystanie posiadanych przez młodzież umiejętności technicznych, jej znajomości nowoczesnych technologii w dobrym, pożytecznym społecznie celu.

Grupa docelowa

Uczniowie szkół gimnazjalnych, szkoły ponadgimnazjalne z wyłączeniem szkół dla dorosłych oraz  placówki pozaszkolne prowadzące zajęcia edukacyjne i kulturalno-oświatowe dla młodzieży gimnazjalnej i szkół ponadgimnazjalnych, placówki opiekuńczo-wychowawcze w kategorii wiekowej szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych.

Zadania

1.  Konkursy:
   • Coroczna organizacja konkursu na najlepszy krótki materiał filmowy (spot, film)  dotyczący problematyki stanowiącej temat przewodni projektu na dany rok wraz ze scenariuszem/konspektem/planem na 45-minutową lekcję o danej tematyce, przygotowywany wraz z pedagogiem/opiekunem,
   • Coroczna organizacja konkursu na najlepszy projekt graficzny koszulki  (T-shirtu) wpisujący się w temat przewodni projektu na dany rok.
2. Coroczna organizacja festiwalu podsumowującego projekt, podczas którego zostanie przygotowana wystawa nagrodzonych oraz wyróżnionych prac konkursowych.
3. Organizacja przedkonkursowych warsztatów z profesjonalnymi twórcami sztuki filmowej,  którzy udzielą fachowych wskazówek wyłonionym zespołom, przygotowującym prace konkursowe. Przewidziane będą również wykłady prowadzone przez profilaktyków oraz  dydaktyków, których celem będzie przekazanie wiedzy dotyczącej tworzenia konspektów lekcji o tematyce profilaktycznej.
4. Wydanie kalendarza z  najlepszymi 12 projektami graficznymi nadesłanymi na konkurs.
5. Promocja projektu poprzez:
   • publikacje informacji o projekcie na stronie internetowej KWP w Bydgoszczy i podmiotów, które przystąpią do współpracy w realizacji projektu,
   • publikacje informacji o projekcie w środkach masowego przekazu, które wyrażą chęć sprawowania nad nim patronatu medialnego,
   • prezentacja nagrodzonych materiałów filmowych w ramach Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Autorów Zdjęć Filmowych CAMERIMAGE.
6. Publikacja zwycięskich prac konkursowych na najlepszy film i konspekt zajęć dla młodzieży, w formie płyt dvd i książeczką zawierającą scenariusze zajęć, w celu umożliwienia ich wykorzystania w szkołach, które wyrażą chęć uczestnictwa w projekcie.
7. Organizacja przez placówki oświatowe zajęć edukacyjno-profilaktycznych dla uczniów, z wykorzystaniem materiałów edukacyjnych opracowanych przez laureatów konkursu na najlepszy film edukacyjny i scenariusz zajęć.
8. Organizacja spotkań edukacyjno-profilaktycznych dla nauczycieli i młodzieży z placówek, które wyrażą chęć wykorzystania nagrodzonych prac konkursowych jako narzędzia edukacyjnego, z policjantami komórek ds. nieletnich i patologii właściwej jednostki szczebla powiatowego bądź komisariatu Policji.